Wat is het toch jammer dat er bij de
programma’s waar veel mensen hun informatie vandaan halen, zo weinig kennis van
zaken is over een aantal zaken die de aandacht trekken. Deze week was het weer
raak: de tijdelijke sluiting van alle Polare boekhandels. Aan tafel bij Pauw
& Witteman, behalve de CEO van Polare een 2-tal schrijvers: Susan Smit en
Ronald Giphart.
emotie vs eigen belang
De CEO kwam met een onduidelijk
verhaal (zijn ‘case’) over de recente historie van Polare en de problemen waar
zij zich voor geplaatst zien. De boekenmarkt, de afnemende interesse van het
publiek en de massale opkomst van internetverkoop. In zijn woorden was het
eigenlijk geen geldprobleem, maar een tijdelijk probleem waar zij en hun
leveranciers op basis van redelijkheid uit moeten zien te komen. Bij enig
doorvragen van Paul Witteman kwam er dan wel een bedrag van 3 miljoen Euro over
zijn lippen, wat de zaak kon redden. De move om de winkels per direct te
sluiten en daarmee omzet mis te lopen terwijl de kosten doorlopen, werd
onduidelijk uitgelegd.
Beide schrijvers bleven steken in het
(eigen) belang van de noodzaak van beschikbaarheid van boeken dmv boekhandels
en bibliotheken. Ronald Giphart kwam nog met een emotioneel exposé over de unieke positie
van Nederland mbt lezen en beschikbaarheid van boeken.
wat is er werkelijk aan de hand?
Laat duidelijk zijn: de boekenmarkt is
de branche die het meest last heeft van de giftige mix van recessie, afname van
leesgedrag en verandering van aankooporiëntatie bij de Nederlandse consument.
Even de negatieve feiten op een rij:
inmiddels wordt ruim 36 % van de boeken online gekocht (Cijfers 2012). De e-readers staan nog
aan het begin van een opmars en ligt nu rond de 3 tot 5 % van de
boekenbestedingen. Deze twee structurele veranderingen in boekenaankoop en
–beleving zal blijven groeien is de stellige verwachting van experts
(Shopping2020 voorspelt in 2020 meer dan 50% van boekverkoop via webshops!).
Een ander probleem waar veel
boekhandels mee kampen is het wegvallen van de schoolboeken verkoop. Sinds de
ouders die niet meer zelf aanschaffen en het allemaal via scholen
online bij grote bedrijven zonder fysieke winkels wordt afgehandeld, is die
omzet bij de boekhandels weggevallen. In veel winkels liep dat op tot wel 20 %
van hun winkelomzet. Ook is de verkoop van tijdschriften flink teruggezakt, wat
we via de reorganisatieplannen van Sanoma hebben kunnen vernemen. Tel die elementen maar eens op en is
het dan vreemd dat de fysieke boekenmarkt er dramatisch slecht voorstaat en
winkels in grote getale moeten sluiten (in de laatste 5 jaar is ca. 10 % van de
zaken gesloten) ?
Gelukkig zijn er nog steeds
boekwinkels die het goed doen. Daar is beleving en vakkennis tot grote hoogte
opgevoerd. De geïnteresseerde consument (vooral 50+), kan zich daar uitleven,
krijgt advies en er is een breed assortiment. De eigenaren zitten vaak al
generaties in het vak en zijn veelal wandelende bibliotheken qua boekkennis.
Geld verdienen en commercieel de markt bewerken is in hun beleving vaak een
noodzakelijk kwaad. Een net belegde boterham is voldoende en ze hebben enig
spek op hun ribben om een nachtvorstje te overwinnen.
Een groot contrast is de wereld van
het grootwinkel-boek-bedrijf. Efficiency, goedkope arbeidskrachten en marge staan
centraal. Voorraadfinanciering is de grote bleeder in het boekenvak. Grote
winkels hebben grote voorraden en die moeten gefinancierd worden. De
Bruna/Ako’s van deze wereld verkopen bijna uitsluitend de top 10 stapels. De
grote boekhandels van Polare moeten een veel breder assortiment aanhouden met name
omdat hun klanten keuze verwachten.
Via management buy-outs/ins zijn de
juridische voorlopers van Polare van hand tot hand gegaan, met de
private-equity leverage constructies die de laatste tijd al vaker de
wenkbrauwen doen fronsen. Als je dan met zo’n markt wordt geconfronteerd en op
het scherpst van de snede bent gefinancierd dan is het niet vreemd als de
‘business-case’ niet meer houdbaar blijkt.
Het samenvoegen van Selexys en de
Slegte was ook een wanhoopsdaad van 2 bedrijven die in een overlevingsstrijd
elkaar omarmen en elkaar verder de afgrond in lijken te slepen.
De onderliggende winkels van Polare
zijn vaak zaken met een rijke historie, liggen op mooie locaties en halen
flinke omzetten. In de prachtige zaak in Maastricht (de ‘Domincanerkerk’ / ‘the
most beautiful bookshop in the world’ volgens the Guardian) staan zaterdags rijen dik de mensen voor 4 kassa’s om af te rekenen. De omzetbasis moet daar
voldoende zijn voor een gezond te exploiteren bedrijf. Het lijkt erop dat
individuele filialen afzonderlijke entiteiten moeten worden en afzonderlijk
verder zullen moeten gaan, eventueel na een faillissement en doorstart,
waardoor de schuldenpositie is afgebouwd en de nieuwe ondernemers een redelijke
uitgangspositie hebben.
Zij zullen wel moeten inspelen op de
marktmogelijkheden: online bestellen in de winkel, e-boeken en readers zowel
verkopen als faciliteren. Verder zullen
ze, net zoals hun succesvolle collega’s in den lande, allerlei activiteiten
moeten organiseren om klanten naar hun zaken te trekken: ‘rumour around the
shop’, maar dan niet de negatieve rumour van de laatste jaren !
